Wdowa ma prawo tylko do jednego świadczenia

www.podatki.biz

02.03.2021

Wdowa ma prawo tylko do jednego świadczenia

Przyznanie renty rodzinnej po zmarłym małżonku wiąże się z koniecznością utraty własnego świadczenia emerytalnego - wdowy lub wdowca, gdyż jeśli pozostałemu przy życiu małżonkowi przysługuje prawo do emerytury, to nie może on pobierać dwóch świadczeń. Musi zatem wybrać własną emeryturę bądź rentę po zmarłym mężu. Gdy nie dokona wyboru, decyzję podejmie ZUS, kierując się wysokością świadczeń. Pierwszeństwo będzie przysługiwało wyższemu z nich.

Interpelacja nr 18075 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie tzw. wdowich emerytur i prowadzonych w tym zakresie prac legislacyjnych

Szanowna Pani Minister,

na zasadzie art. 192 Regulaminu Sejmu wnoszę interpelację w sprawie tzw. emerytur wdowich i prowadzonych w tym zakresie prac legislacyjnych. Do mojego biura poselskiego zgłaszają się osoby sygnalizujące potrzebę uregulowania ww. kwestii, gdyż obecnie przyznanie komuś renty rodzinnej po zmarłym małżonku wiąże się z koniecznością utraty jego własnego świadczenia emerytalnego, a to w przekonaniu wielu osób jest rozwiązaniem niesprawiedliwym.

Aktualnie prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku posiada małżonek - wdowa lub wdowiec - który do dnia śmierci pozostawał we wspólności majątkowej małżeńskiej i spełniał jeden z poniższych warunków:

1. w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy;

2. wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole - 18 lat;

3. sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;

4. ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od chwili jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Niestety przyznanie renty rodzinnej po zmarłym małżonku wiąże się z koniecznością utraty własnego świadczenia emerytalnego - wdowy lub wdowca, gdyż jeśli pozostałemu przy życiu małżonkowi przysługuje prawo do emerytury, to nie może on pobierać dwóch świadczeń. Musi zatem wybrać własną emeryturę bądź rentę po zmarłym mężu. Gdy nie dokona wyboru, decyzję podejmie ZUS, kierując się wysokością świadczeń. Pierwszeństwo będzie przysługiwało wyższemu z nich.

Przykładem, na który powołuje się wiele zainteresowanych w sprawie osób, są Niemcy - tam wdowa lub wdowiec może otrzymywać jednocześnie część swojego świadczenia emerytalnego wypracowanego przez ciężką wieloletnią pracę oraz rentę rodzinną po zmarłym małżonku.

W związku z powyższym proszę o odpowiedź na poniższe pytania:

1. Czy aktualnie prowadzone są prace w zakresie wprowadzenia regulacji dla wdów lub wdowców, którzy faktycznie tracą na przejęciu świadczenia po swoim zmarłym małżonku?

2. Jakie propozycje regulacji tzw. emerytur wdowich sygnalizował OPZZ na posiedzeniu Rady Dialogu Społecznego w 2019 roku? Czy postulaty centrali związkowej w przedmiotowym temacie były podstawą podjęcia prac legislacyjnych?

Posłanka Iwona Michałek

15 stycznia 2021 r.

Odpowiedź na interpelację nr 18075 w sprawie tzw. wdowich emerytur i prowadzonych w tym zakresie prac legislacyjnych

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację pani poseł Iwony Michałek znak: K9INT18075, w sprawie tzw. "wdowich emerytur", uprzejmie przedstawiam, co następuje.

Z wyjaśnień przekazanych przez Dyrektora Biura Rady Dialogu Społecznego wynika, że Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych nie przedstawiło na forum Rady propozycji zmian w zakresie tzw. "wdowich emerytur".

Wątek ten pojawił się podczas posiedzenia plenarnego Rady Dialogu Społecznego w dniu 5 marca 2019 r. Przewodniczący OPZZ, śp. Jan Guz, zwracając uwagę na konieczność zatrzymania spadku wysokości świadczeń emerytalnych jednoosobowych gospodarstw domowych zasygnalizował, iż należy wprowadzić mechanizm pozwalający na wliczenie do kwoty przedmiotowego świadczenia, 25% kwoty emerytury zmarłego współmałżonka.

Odnosząc się natomiast do pytań pani poseł pragnę zauważyć, że renta rodzinna stanowi odrębne świadczenie z systemu ubezpieczeń społecznych, wtórne w stosunku do prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu. Nabycie renty rodzinnej nie stanowi więc przeniesienia świadczenia po zmarłym na rzecz członka jego rodziny, co oznaczałoby faktyczne dziedziczenie emerytury lub renty po zmarłym. Jest to nabycie prawa do odrębnego świadczenia o charakterze alimentacyjnym, którego podstawową funkcją jest czasowe zapewnienie środków egzystencji rodzinie zmarłego, którą utrzymywał, przede wszystkim jego dzieciom.

W stosunku do wdów ustawodawca przyjął ogólną zasadę, że powinny one same zapewnić sobie środki utrzymania własną pracą. Zasada ta jest złagodzona jedynie ze względu na szczególne okoliczności, tj. wiek lub niezdolność do pracy oraz wychowywanie dziecka (niepełnoletniego lub całkowicie niezdolnego do pracy) uprawnionego do renty rodzinnej. Każda wdowa ma prawo do uzyskania renty rodzinnej z tytułu śmierci współmałżonka, o ile spełnia określone w ustawie kryteria, bez względu na to, czy sama opłacała składki do systemu ubezpieczeń społecznych.

Ponadto należy mieć na uwadze, że nadrzędną zasadą obowiązującą w systemie zabezpieczenia społecznego jest niełączenie prawa do świadczeń z różnych tytułów. Wynika to z faktu, że poszczególne świadczenia chronią określone zdarzenia losowe (ryzyka ubezpieczeniowe). Jest to konsekwencją repartycyjnego charakteru systemu ubezpieczeń społecznych, opartego na zasadzie tzw. umowy generacyjnej co oznacza, że składki opłacane przez osoby aktualnie pracujące nie stanowią ich osobistego kapitału, ponieważ od razu są przeznaczane na bieżącą wypłatę emerytur i rent. Z tego względu, w razie nabycia prawa do własnej emerytury oraz do renty rodzinnej wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Uprzejmie informuję, że w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej nie są prowadzone prace nad zmianą obowiązujących rozwiązań prawnych w tym zakresie.

Jednocześnie pragnę zapewnić, że wszystkie sygnały i uwagi zgłaszane przez świadczeniobiorców poddawane są szczegółowej analizie oraz - odpowiednio do wagi i zasadności przedłożonych argumentów - oceniana jest możliwość ich uwzględnienia.

Należy podkreślić, że podstawowym instrumentem oddziałującym na sytuację materialną emerytów i rencistów jest waloryzacja świadczeń co roku 1 marca w taki sposób, aby nie traciły swej siły nabywczej w relacji do kosztów utrzymania i w miarę możliwości finansowych budżetu państwa i Funduszu Ubezpieczeń Społecznych realnie wzrastały. Stałym mechanizmem jest tzw. waloryzacja procentowa, polegająca na pomnożeniu kwoty świadczenia przez wskaźnik, który odpowiada średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku, zwiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku.

Zasady waloryzacji emerytur i rent wielokrotnie modyfikowano, ponieważ wciąż poszukiwane są optymalne w danym czasie zasady podwyżki, uwzględniające z jednej strony potrzeby socjalne świadczeniobiorców, a z drugiej bieżącą sytuację gospodarczą, stan budżetu państwa i finansów ubezpieczeń społecznych.

Mając to na uwadze, w 2020 roku zastosowano mieszaną metodę waloryzacji - procentowo-kwotową, korzystną dla świadczeń wypłacanych w kwotach stosunkowo niskich, a jednocześnie zabezpieczającą wszystkie świadczenia przed utratą siły nabywczej w stosunku do wzrostu kosztów utrzymania. Emerytury i renty zostały podwyższone wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 103,56%, przy czym zagwarantowano kwotę podwyżki co najmniej o 70,00 zł brutto.

Pozytywna ocena efektów procentowo-kwotowej metody waloryzacji, zaowocowała zastosowaniem tego mechanizmu także w roku bieżącym. Zgodnie z przygotowaną ustawą waloryzacja świadczeń emerytalnych i rentowych, która nastąpi od dnia 1 marca 2021 roku ma wynieść co najmniej 3,84% , z tym, że najniższe świadczenia wzrosną co najmniej o 50 złotych. Ustawa ta została przyjęta przez Sejm RP w dniu 21 stycznia 2021 r.

Jednakże z uwagi na obecną sytuację w kraju związaną z ogłoszonym stanem epidemicznym oraz faktem, że dopiero w lutym 2021 r. znany będzie przyszłoroczny wskaźnik waloryzacji emerytur i rent, wyżej wspomniana ustawa przewiduje dodatkowe rozwiązanie na wypadek, gdyby ogłoszony w lutym wskaźnik waloryzacji okazał się wyższy niż 104,16%. W takim przypadku do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych zostanie zastosowana waloryzacja procentowa w oparciu o rzeczywisty wskaźnik waloryzacji.

Istotnym wsparciem finansowym emerytów i rencistów była także wypłata począwszy od 2019 r. jednorazowego świadczenia. Realizując deklarację o zamiarze wprowadzenia na stałe tego świadczenia, przygotowana została ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U z 2020 r. poz. 321), która weszła w życie w dniu 29 lutego 2020 r. Zgodnie z ww. ustawą, wszyscy emeryci i renciści będą otrzymywać co roku (w kwietniu) dodatkowe świadczenie pieniężne w wysokości najniższej emerytury.

W dniu 21 stycznia br. Sejm RP przyjął także rządowy projekt ustawy o wypłacie w listopadzie tego roku dodatkowego jednorazowego świadczenia, tzw. czternastej emerytury.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed

Warszawa, 9 lutego 2021 r.

Informację przekazał kol. Albin Piątkowski

www.podatki.biz

• « poprz.
• nast. »